ALFA

Jakiś czas temu ogłosiłem że poszukuję materiałów fotograficznych przedwojennej firmy Alfa.  W celach kolekcjonerskich głównie (gablota ku czci przodków) ale z nieśmiało wyrażonym zamiarem naświetlenia i wywołania płyty szklanej wyprodukowanej w tej firmie. Alfa zbyt często przewijała się w różnych dokumentach, w tekstach Bułhaka a i różne nitki z prac czysto technicznych prowadziły do tej wspaniałej firmy. Historia jej, zachwycająca i tragiczna, inspirująca i przygnębiająca popchnęła mnie w kierunku wykonania czegoś z nią związanego. Odzew był znacznie większy niż się spodziewałem, kilka osób przekazało mi płyty szklane w różnych formatach z różnych okresów jej działalności i coś czego się nie spodziewałem: paczkę papieru Alfabrom z lat '30, zapieczętowaną, cztery kartki w formacie 13x18cm.

I od tego momentu, choć kolekcjonerzy chcieliby mnie ukamieniować, rozpocząłem przygotowania do...wykonania powiększenia lub stykówki na tym, 90-cio letnim papierze. Bez żadnej gwarancji na powodzenie a nawet z kilkoma mocnymi argumentami, że to nie może się udać.

Kilka miesięcy wcześniej zacząłem badać naświetlanie i wywoływanie wiekowych negatywów, nie tak starych jak płyty Alfy ale jakby nie było kilkudziesięcioletnich. Sprawdzałem spadek czułości, reakcje zadymienia i kontrastowości emulsji w różnych koncepcjach wywoływania i doszedłem do pewnej wprawy, trzymając się paru zasad mogłem na 3-4 klatkach trafić w optymalne naświetlanie i wywołanie materiałów które w normalny sposób nie dawały się wykorzystać wcale. 

Ale...to negatywy. Jeśli ich kontrast nie jest optymalny to można jakoś temu zaradzić w procesie pozytywowym. Również zadymienie jest do zaakceptowania jeśli mocno nie wpływa na spadek kontrastu. Na pozytywie nie ma miejsca na takie niedociągnięcia bo szare podłoże i mdły obraz nie będzie powodem do zadowolenia, tak już lepiej byłoby je zostawić w opakowaniu.

W międzyczasie udało mi się kupić drugą paczkę, też 4 sztuki ale w formacie 18x24cm co ostatecznie zadecydowało o podjęciu próby.

Dnia 9 grudnia pojawił się impuls który uruchomił proces : negatyw z 1934 roku, w formacie 6x9cm, być może i on pochodzi z Alfy ale tego nie ma jak sprawdzić. Wiadomym jest że naświetlony i wywołany przez Polaka.

Żeby było jeszcze bardziej "po polsku" to złożyłem wywoływacz do papieru wg receptury Fotonu: Fotonlith W6 - choć nie jest to przepis polski, to pierwszy i najstarszy wywoływacz infekcyjny, znany również jako Kodak D85.

Największe zagrożenie to spadek kontrastu i zadymienie. Niektóre papiery z lat '70 nie mają już takiej siły żeby dać obraz o odpowiedniej kontrastowości i podwyższanie stężenia wywoływacza i zwiększanie temperatury nie pomaga a jedynie przyspiesza pojawienie się zadymienia. Ten papier ma 90 lat i poza cechami określonymi w tracie produkcji mógł przebywać w niekorzystnych warunkach, choćby na gorącym strychu, przez 90 lat było mnóstwo okazji.

Postanowiłem tak:

- powiększalnik Focomat IIC, przysłona całkiem otwarta, małe powiększenie (x 2,2) - to mocny kondensorowy sprzęt, założyłem że trzeba papierowi dostarczyć dużo światła (spadek czułości) w krótkim czasie (wzrost kontrastu)

- mocny wywoływacz , rozcieńczenie 1+1 (normalnie 1+2 do 1+5)

- niska temperatura żeby zminimalizować potencjalne zadymienie - 20st (normalnie pracuję w 30st)

- jedną kartkę poświęcam na próbki, 13x18cm pocięta na dwie części

- wywoływacz stabilizuje dwoma powiększeniami z innego papieru - Fotonchlor został wybrany.

Strzelając w ciemno z czasem naświetlania.... Trafiłem!!!

Trafiłem również z rozcieńczeniem wywoływacza. I z temperaturą. I trafnie przewidziałem czas wywoływania, ten  przerwałem w odpowiednim momencie dzięki wspaniałym lampom Artura (Mira) które przy pracy w lithcie dają bezcenną możliwość dokładnego oceniania świateł podczas wywoływania. 

Pierwsza próbka miała odpowiednie parametry i od razu naświetliłem całą kartkę.

Negatyw był kontrastowy ale bez przesady, normalnie wywołana kontrastowa scena - skały i śnieg w słońcu. Pozytyw ma spadek czułości na obrzeżach ale spodziewałem się tego i dałem dość duży margines (1,5cm) i prawie na styk trafiłem w obszar równomiernej czułości. Są szczegóły w cieniach i w światłach. Papier wyszedł lepiej niż 60 lat młodszy Fotonchlor

Niestety po wyschnięciu skręcił się niemiłosiernie a ciepły ton zmienił się w różowy... Przeciąłem próbkę na pół i dałem do selenu 1+10 na 1 minutę co przywróciło jej czarno-białą tonację.

 

I po kąpieli w selenie całego zdjęcia nakleiłem je na szybę.

Czas na gablotę....

A kolejnym wyzwaniem-uznaniem-zadaniem jest powiększenie na papierze Alfa z płyty szklanej Alfa, płyty naświetlonej w przyszłości oczywiście. Wiosna...motyw...wrócimy do tego.

Ciekawostki, fakty i nitki z Alfy opiszę w osobnym tekście, być może przy opisywaniu negatywów. Jej działalność edukacyjną, jej zasięg i poziom techniczny, informacje niepisane, losy za czasu rasy panów i czasy powojenne. Dla chcących już teraz poznać część jej historii polecam stronę Mariusza Jedynaka:

ALFA

Na koniec trochę moich własnych materiałów dotyczących papierów:

PS. Gdybym tak trafiał jak napisałem wcześniej to już dawno temu trafiłbym w totka. To tylko szybkie przypomnienie w głowie wszystkich naświetlonych w życiu odbitek i ułożenie ich wedle odpowiedniej hierarchii, plus skupienie jak podczas stawiania lądownika na Marsie. I życzliwa ręka z przeszłości...

Edit:

W komentarzach Zbyszek zamieścił informację o negatywie z którego zostało wykonane powiększenie, to wyjaśnia jego wyjątkowość i usuwa białe plamy z opisu tego zdarzenia, polecam doczytać.