wtorek, 12 stycznia 2021

Wybór papieru do Lithu

 Zostałem poproszony o podanie kryteriów jakimi się kierowałem przy wyborze papieru do Lithu. 

Lithu? Techniki Lithprint? Szlachetny Lith? Papier do wywoływacza lithowego?

Miałem zacząć pisać już wczoraj i im bliżej komputera byłem, tym mniej wiedziałem co mam napisać...

To nie będzie porada ani prosta odpowiedź dla większości czytających. Niektórzy znajdą coś przydatnego między wierszami, niektórzy nic nie znajdą a jeszcze inni rzucą fotografię.

Zmęczony wiecznymi eksperymentami postanowiłem wziąć się za wielki eksperyment, taki który przyćmi wszystkie poprzednie i otworzy drogę do kolejnych wielkich eksperymentów a każdy kolejny będzie znacząco większy i bardziej znaczący od swego istotnego poprzednika.

Poprzednie eksperymenty częściowo traciły swoją wartość z różnych powodów, a to nie zapisałem danych, a to zgubiłem notatki, a to produkt zniknął z rynku, a to produkt zmienił oblicze choć pudełko i imię to samo, a to ja straciłem zapał do jakiejś formy lub koloru...

Żeby zacząć pisać o papierze do lithu muszę się trochę cofnąć i wyjaśnić dlaczego w ogóle lith bo ja nie szukałem papieru do lithu tylko papieru do wielkiego projektu który zapragnąłem stworzyć. Od dawna chodził mi po głowie album, nie taki jak występuje w swej książkowej, drukowanej formie, tylko album z odbitek wykonanych w ciemni. Nie pudło z szlachetnego drewna a w nim 10 odbitek z passe-partout, nie dykta-okładka a w środku latające jak kartki zdjęcia. Formę nadal doteoretyzowuje. Ma być poręczny, kartki ze zdjęciami mają mieć swoją wagę, pergamin między każdą stroną, ma być trwały fizycznie i wizualnie. 15-20 zdjęć. 5-10 egzemplarzy. Z każdego zdjęcia mam być zadowolony. Nie "fajne" bo poszło w toner i ogólnie jest porządnie wykonane, nie... Ma być tak żebym mógł długo na nie z satysfakcją patrzeć i żebym z chęcią do niego wracał, do każdego jednego. Oczywiście zdjęcia muszą być spójne estetycznie, nie jedno zielone a piąte pomarańczowe.

To ma być album z drzewami. 

Kolejny temat który pojawił się już po wyborze i uzbieraniu papieru to zdjęcia z archiwum z II RP, idealnie wpasował się w kryteria wyznaczone dla albumu z drzewami.

Kolejne zapewne pojawią się w odpowiednim czasie.

Wracając do wyboru papieru... Zdjęcia będą wykonywane różnymi aparatami, część kandydatów została w zeszłym roku zrobiona na negatywach 24x36 mm, 6x6 cm i 4x5 cala. Małoobrazkowa Agfa APX400 i Efke 25 w formacie 4x5 cala nie mogą dać podobnej odbitki a będą w jednym, małym albumie. Najprostszą drogą do zniedoskonalenia wielkoformatowego powiększenia jest pójście w jakąś technikę szlachetną która pozbawi go ostrości i narzuci mu swoja własną naturę. Ale tego nie chcę, nie do albumu. Postanowiłem pójść w Lith który delikatnie przykryje techniczną doskonałość ale nadal pozostanie "zwykłym" zdjęciem na papierze. I to był główny powód "skręcenia" w stronę tego procesu.

Drugim warunkiem była ciepła tonacja zdjęć. Bez "przeginania" ale wyraźnie ciepła. W ogóle nie dopuszczałem tonacji neutralnej, chłodnej lub skręcającej w zieleń czy pomarańcz. Subtelny brązowy, granice złotego lub żółtego do rozpatrzenia.

Trzecim warunkiem była dostępność takiego papieru, poprzez dostępność rozumiem również dostępność od strony finansowej - ponieważ kupno przynajmniej sześciuset kartek to może być bariera nie do pokonania w ciągu paru miesięcy.

Lith sam w sobie nie gwarantuje nic. Większość współcześnie produkowanych papierów do tej techniki nie nadaje się w ogóle - po prostu nie dają się wywołać lub jest to droga przez mękę. Te które "pracują" w lithcie i z którymi miałem do czynienia (niektóre Fomy) nie dają tego czego szukam. Foma drażni mnie swoimi odchyłkami jakościowymi, przerwami w produkcji i zmianami w trakcie, również czerwona barwa która jej zazwyczaj towarzyszy nie jest tym czego szukam. Może teraz jest inaczej, najnowszej nie sprawdziłem i do tego projektu już nie sprawdzę. Miał powstać Adox do lithu i miał być wznowiony Forte PW, niestety wygląda, że się na gadaniu skończyło i tych papierów nie będzie. Ceny starych Fomabromów i Forte są nie na moje możliwości, nie przy tych ilościach.

Zacząłem przeszukiwać internet i grupę Lithprint na FB...

Zbierałem przykładowe zdjęcia...

Dopytywałem o szczegóły procesu...

Przeglądałem ogłoszenia...

Wytypowałem dwa papiery. ORWO i Agfa Brovira. Z dostępnością Agfy jest gorzej a z Orwo tak się szczęśliwie złożyło, że dość szybko uzbierałem 7 paczek po 100 sztuk w formacie 18x24 (różne gradacje). Jest to papier błyszczący "single weight" czyli cieniutki co doskonale pasuje do albumu. Później pojawiły się trzy paczki Agfa Brovira, też cienkie i w takim samym formacie - może to zestaw na przyszłość, na nieznany album w nieznanych czasach. Jeszcze później udało się kupić Orwo w formacie 30x40, 5 paczek po 50 sztuk i "szkoda było nie brać" Fotonchlor 13x18, 6x100 sztuk.

Co daje Orwo - bo od niego zaczynam.

- ma delikatną ziarnistość. Taki np. Slavich Unibrom ma ogromne ziarno i do tego projektu się nie nadaje. Classic Arts PW nie daje ziarna w ogóle i też się nie nadaje.

- ma ciepły, brązowy odcień. Być może pewna kombinacja czasu naświetlania, stężenia i rodzaju wywoływacza i temperatura dadzą mi kolor i nasycenie jakie potrzebuję, bez dodatkowego tonowania. Tak czy owak, dobry punkt startowy.

- ładnie reaguje na tonery i odbielanie. Nie jest "toporny" ani przesadnie agresywny przy tych zabiegach, kolejna dobra cecha

- nie ma żadnych plam, smug, nie rozpada się

- jest cienki, mniej waży i powinien mniej się odkształcać po zamocowaniu na stronie albumu

Ta delikatna ziarnistość i ciepły ton wspaniale nadają się do zdjęć z archiwum nad którym pracuję i te zdjęcia prawdopodobnie będą dokładnie tak samo obrabiane jak album z drzewami.

Większość prób jakie dotychczas wykonałem jest na zdjęciach z tego archiwum i niestety nie mogę ich pokazać ale niebawem zacznę zamieszczać relacje z wykonywania kolejnych odbitek lub prób. Jakiś obraz daje zdjęcie poniżej, tu testowałem ile bardzo zbliżonych zdjęć można wykonać w jednej kąpieli i jak należy sterować naświetlaniem żeby uzyskać "takie same" zdjęcia mimo zużywającego się wywoływacza.


Wracając do kosztów, jak nie trzeba na już, natychmiast, to paczkę 18x24/100 idzie kupić za 80-100zł. 30x40/50 za 200-300zł. Kolejnym istotnym kosztem jest wywoływacz i moim następnym krokiem będzie samodzielne składanie wywoływacza do Lithu. SE5 czy EasyLith są drogie i niespecjalnie je lubię...mam wrażenie, że nie są tak mocne jak mogłyby być i wyraźnie ciągnie mnie do spróbowania jakiegoś starego, zwykłego wywoływacza do Lithu.



Tak wyglądają te papiery gdyby ktoś chciał mieć pewność. Różne kolory oznaczają różne gradacje, nie wiem jeszcze jak to wpłynie na ich zachowanie ale nie spodziewam się wielkich zmian.




A tak wygląda Fotonchlorobrom który mnie urzekł opisem na etykiecie. Myślę, że stykówka 4x5 cala może na nim wyglądać bardzo elegancko.

I na koniec z mojego archiwum, jak może wyglądać Lith:



Slavich Unibrom, negatywy 6x12 cm i 4x5 cala, extremalnie rozciągnięty kontrast, ogromne ziarno. O ile 6x12 można skopiować na normalnym papierze to mój autoportret w normalnym procesie daje tylko szaro-szarą papkę, tu Lith z tym papierem umożliwił powstanie tego zdjęcia.


Classic Arts PW, stykówka z negatywu 8x10 cala, zdjęcie nie wykazuje żadnych cech kojarzących się z Lithem, ziarno nie istnieje, kontrast i krzywa charakterystyczna nie do odróżnienia od zwykłego procesu. Dlaczego Lith? Ten piękny papier obrabiany normalnie jest zadymiony...w Lithcie wyszedł jak normalne zdjęcie i mieni się pięknymi ciepłymi odcieniami gdy zmieniamy kąt patrzenia na odbitkę. Ale to raczej zasługa papieru a nie procesu. Zwróćcie uwagę, że lewa część jest chłodniejsza od prawej.

Kryteria każdy ma własne. Lepiej się zasypia gdy coś do nich faktycznie dobierzemy i sporym nakładem pracy dopieścimy w obszarach które na to pozwalają. Wtedy możemy osądzić czy warto było.  Pomysł na Lith czy inną technikę i późniejsze dorabianie do tego "własnych" przekonań (co dość często widzę w internecie) nie jest tworzeniem tylko zbieraniem. Taka ekskluzywna forma konsumpcjonizmu a czasami zwykłe paliwo dla narcyza. A że tego pełno to trzeba uważać z wierzeniem w różne historie...

Ja musiałem się z Lithem oswoić, zapoznać, zniechęcić przerostem formy nad treścią, zrobić długą przerwę i teraz z nadzieją ale stojąc twardo na ziemi powrócić. Mam w głowie obraz. Dobieram środki i narzędzia do urzeczywistnienia go. Akurat w tym przypadku to ORWO i Lith. Dam znać czy się udało.

Mam nadzieję, że w czymś pomogłem. I że ceny Orwo nie podskoczą o 300%.


poniedziałek, 11 stycznia 2021

Budowa kamery wielkoformatowej, aktualizacja

 Wracam do budowania kamer, przemyślałem wiele zagadnień z nimi związanych, wygospodarowałem miejsce na stanowisko do obróbki metalu, kupiłem matówki i wybrałem do prób listwy zębate z plastiku. Jeśli przełożenia się sprawdzą, będę zamawiał listwy wykonane z mosiądzu. Same aparaty (8x10) będą w dwóch wersjach mieszka i przedniego standardu - Sinar lub Deardorff, powody wyjaśnię w następnym poście. Oprócz podstawowej wersji 8x10 cala będę budował kamerę 35x35cm, lekką bez obracanej matówki co znacznie upraszcza konstrukcję i trochę zmniejsza wagę. Do niej będą robione kasety, na płytę i na filmy cięte, rozmiar 35x35 jak w błonach RTG.




Prace z frezarką stanęły w miejscu, z przyczyn logistycznych musiałem się zająć tokarką. Jest to tokarka precyzyjna firmy Carstens, mała z bardzo bogatym wyposażeniem, parę uchwytów, komplet tulejek 1-20mm, koła do "wszystkich" gwintów, okular i wiele innych. Na tych dwóch maszynach będę mógł zrobić w metalu wszystko co jest potrzebne do aparatów, jedynie listwy zębate będę zamawiał w firmie specjalizującej się w produkcji takich elementów.




Tokarka przez kilkadziesiąt lat pracowała w Kopenhaskiej ślusarni (fabryka narzędzi) i ma wyrobione łoże, nie nadaje się tym samym do toczenia długich elementów o idealnie równej średnicy, na szczęście nie ma takiej potrzeby przy elementach aparatów. Niestety regeneracja łoża i suportu to koszt około 5 tys zł więc jeszcze trochę czasu minie zanim się to stanie.






Matówki...są piękne. Jasne i drobnoziarniste, linie są wycięte a nie naniesione. 8x10 cala i 35x35 cm.




Cyfry nie brzmią tak mocno jak obraz - matówka 35x35cm i na niej szitka 4x5 cala. Jest to już kawał obrazu, ogniskowa koło 50 cm jako normalny obiektyw i stykówka tej wielkości na papierze 40x50cm to zapewne inne medium niż stykówka 8x10cala z którymi już jestem oswojony.

I ostatnia wiadomość, maszyna do cięcia obłogów jest zmieniona, dwie poprzednie to były piłki a nie piły...wiecznie zmęczone i rozkalibrowane, ledwie dające radę.  Teraz jest to potężna Bauerle BS63 która bez zadyszki tnie obłogi do 32cm szerokości i robi to godzinami nie tracąc precyzji. Otwiera to nowe możliwości, łoża aparatów zyskają na tym od strony estetycznej i wytrzymałościowej.





Tyle z nowości, kolejny odcinek będzie już o samych aparatach.

niedziela, 10 stycznia 2021

Focomat IIC renowacja, część 2

 Część druga renowacji dotyczy kolumny powiększalnika. Jest to gwintowana rura po której przesuwa się tuleja-uchwyt ramion powiększalnika. Tuleja opiera się na specjalnej nakrętce, obracając ją podnosimy lub opuszczamy tuleję, zmieniając wysokość głowicy powiększalnika. Oczywiście nie jest to konieczne przy każdej zmianie wielkości powiększenia, Focomat w swej normalnej pozycji (tuleja opuszczona na sam dół) daje możliwość ustawienia powiększenia w zakresie 2-11x dla negatywów małoobrazkowych i 1,5-6x dla całego średniego formatu i w tej pozycji, w tym zakresie działa autofocus. Dopiero gdy potrzebujemy większe powiększenia musimy podnosić powiększalnik na kolumnie. 


Kolumna to rura z nierdzewnej stali. Jest wieczna, nie wydaje mi się żeby mogła się uszkodzić czy zużyć. Niestety potrafi zaśniedzieć co w połączeniu ze starym smarem w rowku gwintu, zaczyna stawiać opór przy zmianie wysokości. Gdy wszystko jest czyste i nasmarowane jak w nowym powiększalniku, regulacja ta obywa się dwoma "paluszkami".

Niestety nie mam zdjęć jak wyglądała kolumna przed renowacją, proces odnawiania gwintowanej kolumny jest pokazany na filmie:


Focomat renowacja kolumny


Jeśli ktoś ma tokarkę i chciałby sobie sam odnowić kolumnę to tylko i wyłącznie na minimalnych obrotach - nie więcej niż 40-50 obr/min i bardzo uważać żeby kolumna "nie złapała" szmatki którą się czyści po polerowaniu! To nie są żarty...jeden błąd i tragedia gotowa. Kolumna jest ciężka i nie da się jej wyważyć, dlatego obroty muszą być tak niskie.






Tak wygląda rura po polerowaniu. Czyszczenie rowka gwintu to osobny temat i trwa to jeszcze dłużej niż samo polerowanie. Robię plecionkę z syntetycznych sznurków które nasączam benzyną ekstrakcyjną i przeciągając przez rowek czyszczę go.

Rura jest zatopiona w aluminiowej stopie, stopa jest anodowana i pomalowana specjalną farbą. Jest to farba którą się wygrzewa w wysokiej temperaturze, nadaje jej to wysoką wytrzymałość i pomarszczoną strukturę. Wygląda pięknie, jest mocna i nie odbija światła. Niestety brzydko i głęboko się brudzi, mycie i wycieranie daje tylko delikatną poprawę. Wiele pracy i eksperymentów kosztowało mnie dotarcie do takiego poziomu jaki jestem w stanie uzyskać dziś. 


Niestety nie ma zdjęcia stopy przed renowacją więc zamieszczam zdjęcie tulei która jest najbliżej stopy, wyglądały bardzo podobnie.




Tak wygląda stopa po myciu.



Stopa po zamalowaniu ubytków oryginalnej farby, na koniec farba została zaimpregnowana co przywróciło jej dawną świetność.




Wróciła na swoje miejsce...niebawem następny odcinek.